3 quan niệm về mâm ngũ quả.

Ảnh: Anh Tú

Thông thường mâm ngũ quả gồm 5 loại quả có màu sắc khác nhau. Sở dĩ chọn số 5 là vì từ xưa ông cha ta đã quan niệm Phú - Quý - Thọ - Khang - Ninh là những điều quý giá và luôn mong mỏi đạt được 5 điều này trong năm mới.

Ở miền Bắc, mâm ngũ quả đặt trên bàn thờ tổ tiên dịp Tết theo 5 sắc màu tượng trưng cho mong ước được ngũ phúc: giàu có, sang trọng, sống lâu, khỏe mạnh, bình yên. Theo thuyết ngũ hành: Kim màu trắng, Mộc màu xanh, Thủy màu đen, Hỏa màu đỏ, Thổ màu vàng. Mâm ngũ quả thường theo 5 sắc màu đó để phối - trí.

Trong kinh Vu lan bồn (Ullambana Sutra) do Phật thuyết cho Mục Kiền Liên về cách cứu mẹ ông khỏi kiếp ngạ quỷ, có nhắc đến việc chuẩn bị mâm ngũ quả dưới hình thức "trái cây năm màu" để cúng dường chư Tăng. Theo quan niệm nhà Phật trái cây 5 màu tượng trưng cho ngũ căn: tín, tấn, niệm, định và huệ. Tín căn: là lòng tin tưởng vững chắc. Tấn căn: là dũng mãnh tinh tấn trên con đường tu tập. Niệm căn: là phải ghi nhớ trong ta. Định căn: là lắng tâm yên tịnh để chuyên chú vào chánh pháp mà dụng tâm tu tập. Huệ căn: là trí tuệ sáng suốt.

Ý nghĩa từng loại quả

Mỗi loại quả khi bày trên ban thờ đều có ý nghĩa riêng, vì vậy các gia đình cần hiểu và nắm rõ để gửi gắm ước nguyện, cầu mong của mình trong năm mới.

- Chuối: Là loại quả không thể thiếu trên mâm ngũ quả. Chuối phải là nải chuối còn xanh, màu xanh được coi là hành Mộc. Nó mang ý nghĩa như bàn tay ngửa để che chở đem lại sự bình an, sung túc, đùm bọc và gắn kết.

- Phật thủ: Quả phật thủ thường được đặt ở trung tâm và nơi cao nhất trong mâm ngũ quả. Tượng trưng cho bàn tay phật che chở cho cả gia đình.

- Bưởi: Mong muốn an khang, thịnh vượng, phúc lộc, viên mãn.

- Quả dưa lê: Tượng trưng cho sự thành đạt, thăng tiến.

- Cam, quýt: Tượng trưng cho sự thành đạt, sung túc, ăn nên làm ra, dồi dào sức sống.

- Lê: Vị ngọt thanh, ngụ ý việc gì cũng trơn tru, suôn sẻ.

- Lựu: Nhiều hạt, tượng trưng cho con đàn cháu đống.

- Đào: Thể hiện sự thăng tiến.

- Táo: Phú quý, giàu sang.

- Thanh long : Rồng mây hội tụ, thể hiện sự phát tài phát lộc.

- Dưa hấu: Căng tròn, mát lành, hứa hẹn sự ngọt ngào, may mắn.

- Quả trứng gà: Lộc trời cho.

- Sung: Gắn với biểu tượng sung mãn, sức khỏe và tiền bạc.

- Đu đủ: Thịnh vượng, đủ đầy.

- Xoài (phát âm giống như “xài”): Cầu mong cho việc tiêu xài không thiếu thốn.

Chung Thủy